Binnenland - Standpunten - Hervorming van het kiesstelsel
De hervorming van het kiesstelsel: afschaffing van de opkomstplicht en invoering van een gedeeltelijk meerderheidskiesstelsel
De opkomstplicht aan het begin van de 21ste eeuw lijkt achterhaald. België is samen met de Griekenland en Luxemburg het enige land van Europa ( denkelijk ook van de wereld) waar de kiezer verplicht wordt zich naar het kieslokaal te begeven. Als men de blanco-en de ongeldige stemmen optelt, komt men nu reeds tot ongeveer 15% niet-stemmers en de theoretische sanctie wordt niet toegepast.
Men kan redelijker wijze niet stellen dat landen als Nederland, Zweden, Noorwegen, Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië..., waar geen opkomstplicht bestaat, geen volwaardige democratie%n zouden zijn. Voor België is er nog een bijkomende reden om de opkomstplicht af te schaffen, namelijk het stemrecht dat wordt toegekend aan alle Europese ingezetenen, die dan in België niet enkel het recht maar ook de plicht zouden krijgen om hun stem uit te brengen. Door het afschaffen van de opkomstplicht zou ook het politieke debat tijdens de verkiezingscampagnes en een andere draagwijdte krijgen en zouden de kandidaten de burgers moeten wijzen op hun verantwoordelijkheid in een democratie. Burgers die het niet nodig achten een stem uit te brengen, zouden zichzelf uitsluitend van elke invloed op de politieke besluitvorming. En spijtstemmers of grapjassen zouden niet meer de kans krijgen een stem uit te brengen op voor de democratie of de maatschappij destructieve of clowneske kandidaten.
Het invoeren van een gedeeltelijk meerderheidskiesstelsel veronderstelt een veel grondiger ingreep. Gedacht kan worden aan een systeem waarbij kiesdistricten worden ingevoerd, binnen dewelke de kandidaat die een relatieve meerderheid behaalt, ook verkozen is. Daarnaast zouden provinciale kiesarrondissementen worden ingericht binnen dewelke het bestaande proportioneel kiessysteem zou behouden blijven. Een compromis zou worden vergemakkelijkt indien het proportioneel kiesstelsel zou worden behouden voor de gewestparlementen. Het invoeren op federale niveau van een gematigd meerderheidsstelsel heeft grote voordelen: het bevordert het ontstaan van grote politieke formaties en zou ons bevrijden van de huidige ingewikkelde en ondoelmatige coalitieregeringen (met 6 partijen), die omwille van het moeizaam consensuszoeken, meestal een onduidelijk en onsamenhangend beleid dienen te voeren. Tevens zouden in de gewestregeringen veel makkelijker andere meerderheden ontstaan, wat logisch is in een federale Staat. Een meerderheidsstelsel heeft ook als groot voordeel dat de burger in feite kiest voor een bepaalde regering, daar waar hij nu met zijn stem kan kiezen voor talrijke partijen, die allemaal zetels kunnen halen in het parlement, zodat het meestal onmogelijk is op voorhand uit te maken welke regering na de verkiezingen aan de macht zal komen. De kiezer voelt zich derhalve onmachtig en gefrustreerd.
Dergelijk diepgaande hervorming van ons kiesstelsel heeft uiteraard veel voeten in de aarde. Inmiddels kan op korte termijn gedacht worden aan een aantal minder verregaande ingrepen, als daar zijn het inbouwen van verkiezingsdrempel, zoals in Duitsland, het verhogen van het aantal handtekeningen vereist voor het neerleggen van de kandidatenlijsten bij verkiezingen en het toekennen aan elke kiezer van een gelijk maar meervoudig kiesrecht.
Zie ook: Eyskens Mark, 'Democratie tussen spin en web'. Leuven Universitaire pers, 1999.
De hervorming van het kiesstelsel: afschaffing van de opkomstplicht en invoering van een gedeeltelijk meerderheidskiesstelsel
De opkomstplicht aan het begin van de 21ste eeuw lijkt achterhaald. België is samen met de Griekenland en Luxemburg het enige land van Europa ( denkelijk ook van de wereld) waar de kiezer verplicht wordt zich naar het kieslokaal te begeven. Als men de blanco-en de ongeldige stemmen optelt, komt men nu reeds tot ongeveer 15% niet-stemmers en de theoretische sanctie wordt niet toegepast.
Men kan redelijker wijze niet stellen dat landen als Nederland, Zweden, Noorwegen, Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië..., waar geen opkomstplicht bestaat, geen volwaardige democratie%n zouden zijn. Voor België is er nog een bijkomende reden om de opkomstplicht af te schaffen, namelijk het stemrecht dat wordt toegekend aan alle Europese ingezetenen, die dan in België niet enkel het recht maar ook de plicht zouden krijgen om hun stem uit te brengen. Door het afschaffen van de opkomstplicht zou ook het politieke debat tijdens de verkiezingscampagnes en een andere draagwijdte krijgen en zouden de kandidaten de burgers moeten wijzen op hun verantwoordelijkheid in een democratie. Burgers die het niet nodig achten een stem uit te brengen, zouden zichzelf uitsluitend van elke invloed op de politieke besluitvorming. En spijtstemmers of grapjassen zouden niet meer de kans krijgen een stem uit te brengen op voor de democratie of de maatschappij destructieve of clowneske kandidaten.
Het invoeren van een gedeeltelijk meerderheidskiesstelsel veronderstelt een veel grondiger ingreep. Gedacht kan worden aan een systeem waarbij kiesdistricten worden ingevoerd, binnen dewelke de kandidaat die een relatieve meerderheid behaalt, ook verkozen is. Daarnaast zouden provinciale kiesarrondissementen worden ingericht binnen dewelke het bestaande proportioneel kiessysteem zou behouden blijven. Een compromis zou worden vergemakkelijkt indien het proportioneel kiesstelsel zou worden behouden voor de gewestparlementen. Het invoeren op federale niveau van een gematigd meerderheidsstelsel heeft grote voordelen: het bevordert het ontstaan van grote politieke formaties en zou ons bevrijden van de huidige ingewikkelde en ondoelmatige coalitieregeringen (met 6 partijen), die omwille van het moeizaam consensuszoeken, meestal een onduidelijk en onsamenhangend beleid dienen te voeren. Tevens zouden in de gewestregeringen veel makkelijker andere meerderheden ontstaan, wat logisch is in een federale Staat. Een meerderheidsstelsel heeft ook als groot voordeel dat de burger in feite kiest voor een bepaalde regering, daar waar hij nu met zijn stem kan kiezen voor talrijke partijen, die allemaal zetels kunnen halen in het parlement, zodat het meestal onmogelijk is op voorhand uit te maken welke regering na de verkiezingen aan de macht zal komen. De kiezer voelt zich derhalve onmachtig en gefrustreerd.
Dergelijk diepgaande hervorming van ons kiesstelsel heeft uiteraard veel voeten in de aarde. Inmiddels kan op korte termijn gedacht worden aan een aantal minder verregaande ingrepen, als daar zijn het inbouwen van verkiezingsdrempel, zoals in Duitsland, het verhogen van het aantal handtekeningen vereist voor het neerleggen van de kandidatenlijsten bij verkiezingen en het toekennen aan elke kiezer van een gelijk maar meervoudig kiesrecht.
Zie ook: Eyskens Mark, 'Democratie tussen spin en web'. Leuven Universitaire pers, 1999.